Parkinsonova bolest: Prepoznajte rane simptome

Podrhtavanje ruku, grčenje mišića, poremećaj ravnoteže i nemogućnost kontrolisanja pokreta znaci su koji ukazuju na Parkinsonovu bolest. Pravovremena dijagnoza i adekvatno lečenje donekle mogu usporiti razvoj ovog teškog oboljenja…

Parkinsonova bolest nastaje kao posledica smanjenja lučenja hemijske supstance dopamina u delu mozga koji ima važnu ulogu u kontroli voljnih pokreta. Ovaj poremećaj nazvan je po doktoru Džejmsu Parkinsonu koji je 1817. godine prvi opisao njegove simptome. Bolest pogađa i muškarce i žene, a češće se javlja kod ljudi posle navršene pedesete godine života.

Uzroci

Faktori rizika i tačan uzrok propadanja neurona u delu mozga nije pouzdano utvrđen. Neki stručnjaci smatraju da je razvoj bolesti povezan sa procesom starenja, ali s obzirom na činjenicu da se Parkinsonova bolest može javiti i kod mlađih osoba, poodmakla životna dob nije jedini faktor rizika.

Faktori iz okruženja – izloženost herbicidima, pesticidima i teškim metalima (uključujući mangan), te konzumiranje bunarske vode takođe mogu uticati na razvoj Parkinsonove bolesti. Veliku ulogu ima i porodična istorija: šanse za oboljevanje udvostručuju se ukoliko je neko iz uže porodice bolovao od Parkinsonove bolesti.

Postepen razvoj

Bolest se polako razvija – može proći nekoliko meseci, pa i godina pre nego što tegobe postanu izražene. Jedan od prvih simptoma jeste podrhtavanje ruku i prstiju koje se lagano razvija u nevoljno ritmičko podrhtavanje – tremor. Ostali simptomi su rigor (ukočenost mišića ruku, nogu i vrata), bradikinezija (usporeni pokreti) i posturalna nestabilnost (poremećaj ravnoteže). Bolest počinje jednostrano, kada pokreti ruke, a potom i noge iste strane tela, postaju nespretni i manje spontani.

Posle izvesnog vremena isti simtomi javljaju se i na drugoj strani tela, a brzina pokreta znatno se smanjuje. Međutim, ovi znaci ne moraju da se pojave u isto vreme, niti sa istim intenzitetom. Kod osoba koje boluju od ove bolesti često se javlja poremećaj sna, mokrenja i defekacije, a parkinsonizam dovodi i do psihičkih smetnji menjajući emocionalnu i duševnu stabilnost osobe.

Tremor

Tremor predstavlja ritmičko podrhtavanje i nevoljne pokrete različitih delova tela. U početku je izazvan uzbuđenjem, gubi se u snu i tokom odmora, a kako bolest napreduje, javlja se sve učestalije i duže traje. Počinje asimetrično na rukama (prvo jedna ruka, pa druga) kasnije zahvata noge, donju vilicu, jezik, i glavu.

Rigor

Rigor je pojačan tonus ili ukočenost mišića. Najčešće se javlja u predelu vrata, ramenog pojasa, karlice, ali i u šakama i stopalima. Rezultat je tipičan položaj bolesnika sa Parkinsonovom bolešću – polupognut trup sa nogama savijenim u kolenima i rukama zgrčenim u laktovima. Kod nekih osoba lice poprima izgled „maske“, a zbog ukočenosti se javlja bol, posebno u rukama i ramenima.

Bradikinezija

Ovaj simptom podrazumeva usporene pokrete. Normalni asocijativni pokreti (mahanje rukama pri hodu, treptanje, gestikulacija tokom razgovora) znatno su smanjeni, dok se obavljanje uobičajenih, finih kretnji usporava (zakopčavanje dugmadi, okretanje u krevetu).

Poremećaj ravnoteže

Nestabilnost (slaba ravnoteža) javlja se kao rezultat gubitka autonomnih refleksnih mehanizam koji obezbeđuju uspravan položaj i sprečavaju pad prilikom promene položaja. Gubitak ravnoteže se u Parkinsonovoj bolesti javlja u slučaju promene smera hodanja ili sedanja u stolicu.

Dijagnostika

Da bi lečenje bilo uspešno, važno je da se, čim se pojave prvi simptomi, konsultuje lekar specijalista za ovu oblast neurologije. Ne postoje specifične metode dijagnostike kojima bi se dokazala bolest, pa je potrebno uzeti temeljnu anamnezu bolesnika i odrediti njegov opšti i neurološki status.

Dijagnostičke metode kao što su kompjuterska tomografije mozga (CT) ili magnetna rezonanca (MR) mogu isključiti neke neurološke ili vaskularne poremećaje sa sličnim simptomima, ali ne mogu dokazati Parkinsonovu bolest.

Za procenu stepena težine bolesti koriste se rezultati dobijeni pomoću posebnih skala za Parkinsonovu bolest koje pomažu u lečenju i prognozi bolesti: UPDRS (Unified Parkinson Disease Rating Scale) sastoji se od tri različite grupe pitanja u vezi sa mentalnim stanjem, raspoloženjem, ponašanjem, sposobnošću obavljanja svakodnevnih aktivnosti i motoričkom aktivnošću. Maksimalan zbir bodova je 199 što ujedno predstavlja i najteži oblik onesposobljenosti uzrokovane Parkinsonovom bolešću.

Lečenje

Važno je naglasiti da bolest nije fatalna i da postoje delotvorni lekovi kojima se može držati pod kontrolom. Lečenje je uspešno naročito u ranom stadijumu, ali ne zaustavlja napredovanje parkinsonizma. Terapija se sastoji od specifičnih medikamenata, promene načina ishrane i fizičke aktivnosti.

Utvrđeno je da je fizikalna terapija veoma korisna jer je zbog ukočenosti smanjena aktivacija mišića koji zbog toga gube elestičnost, a vežbanjem se poboljšava bolesnikovo telesno i duševno stanje. Hirurško lečenje i ugradnja stimulatora (poput pejsmejker) primenjuju se samo kod bolesnika koji ne reaguju na lekove.

Autor: Life Content