PROBIOTICI: Dobre bakterije koje čuvaju zdravlje

Najčešće korišćena probiotska kultura su mlečnokiselinske bakterije koje vrše preradu šećera u mlečnu kiselinu. Upravo je ovaj tip mikroorganizama odgovoran za pojavu kiselosti i specifičnog ukusa probiotskih namirnica, recimo jogurta ili kiselog kupusa. Glavno pozitivno dejstvo probiotskih kultura je to što se, posle unosa u organizam, one integrišu sa crevnom florom, odnosno sa milijardama mikroorganizama koje žive u ljudskom stomaku i koje učestvuju u preradi svih materija – hrane i pića – unetih u organizam.
Pored prerade hrane, crevna flora se bori i protiv drugih štetnih mikroorganizama. Na ovaj način mikroorganizmi iz creva predstavljaju i jedan od nosilaca imunološkog sistema, čime ovi „stanovnici“ ljudskog tela postaju višestruko korisni.

Kada ih treba koristiti?

Iako je svakodnevni unos probiotskih namirnica i više nego dobar za zdrav život i održavanje ispravnog funkcionisanja creva, postoje situacije kada se probiotici naročito koriste kao lekovito sredstvo. Te situacije obuhvataju probleme nastale usled poremećaja balansa crevne flore, odnosno momente kada dođe do znatnog smanjenja broja ovih mikroorganizama u crevima. „Krivci“ za ovu pojavu su najčešće tegobe u organima za varenje koje dovode do dugotrajne dijareje ili povraćanja, kada se crevna flora i fizički uklanja iz organizma. Budući da moguća oštećenje crevne flore mogu da budu velika, u tim slučajevima nije dovoljno samo konzumirati namirnice koje sadrže probiotske kulture, već se pribegava pijenju posebnih tableta sa probiotskim kulturama za regulisanje rada creva. Takođe, u slučaju dugotrajne terapije antibioticima savetuje se pijenje ovih pilula, radi održavanje neophodnih crevnih bakterijskih kultura na potrebnom nivou.

Probiotike, međutim, ne traba shvatati kao zamenu za crevnu floru, jer oni to i nisu. Njihova funkcija je da u slučaju gubitka značajnog dela mikroorganizama iz creva, izgrade privremene kolonije koje „odrađuju“ isti zadatak kao i „normalna“ crevna flora.  Zbog ovoga, često se kaže da probiotici imaju korektivnu funkciju i najbolje ih je uzimati uporedo sa trajanjem stanja koje dovode do smanjenja prirodne crevne flore, kao što su dijareja i povraćanje.

Dejstvo probiotika

Probiotici se najčešće koriste kao „pomoć“ crevnoj flori, ali istraživanja pokazuju da se namirinice bogate ovim kulturama pokazuju korisnim u još nekim slučajevima. Njihovo dokazano preventivno dejstvo na pojavu raka debelog creva je uzrokovano antikancerogenim dejstvom mlečnokiselinskih bakterija, koje smanjuju kancerogeni efekat pojedinih supstanci. Smanjenje holesterola je jedno od prednosti unosa probiotika, a pokazano je da dolazi i do smanjenja visokog krvnog pritiska. Jačanje imunološkog sistema potiče iz takve slične funkcije koju obavlja crevna flora, pa u nedostaku tih mikroorganizama, probitioci preuzimaju i ovu njihovu ulogu.

Konačno, usled složenih biohemijskih procesa koji u telu započinju njihovim unosom, probiotici poboljšavaju apsorpciju minerala u organizmu. Iako su probiotici bezopasne, „dobre“ bakterije koje telu pomažu da ispravno funkcioniše, postoje i komplikacije koje nastaju usled njihove neodgovarajuće upotrebe. Pojava glavobolje, nadutosti u stomaku, gasova ili zatvora su neki od češćih komplikacija uzrokovanih probiotskim sredstvima. Kako bi se one uklonile, neophodno je ili prekinuti sa unosom probiotika ili smanjiti njihovu dozu. Ukoliko se pojavi zatvor, potrebno je ishranu obogatiti biljnim vlaknima i svežim voćem i povrćem.

Probiotske namirnice

Najčešće vrste probiotskih namirnica su mlečni proizvodi i hrana obogaćena kulturama ovih mikroorganizama. Ukupan broj probiotskih mikroorganizama je veliki i ubedljivo najveći broj tih kultura su bakterijske, posebno one mlečnokiselinske. Namirnice sa probiotičkim dejstvom su jogurt, kiselo mleko, kefir, boza, kiseli kupus, turšija, i napitak od gljive kombuhe.