Prvo pravilo je jasno i jednostavno: nikada ne pričaj o borilačkom klubu. Pa, opet, Fight Club iskrsava u milion konverzacija svakoga dana, jer u pitanju je jedan najznačajnijih filmova 20. veka. To nije mala stvar ako se zna da je nastao u deceniji iz koje nam stižu mnoga kultna ostvarenja i u kojoj je filmska industrija bila na vrhuncu kreativnosti. Nezavisni filmovi su dobili na značaju, omogućivši mladim autorima da izraze originalne vizije i eksperimentišu s formom, naracijom i temama. Istovremeno, veliki studiji su nastavili da proizvode spektakle, ali su sve češće otvarali prostor za autorske projekte s umetničkim težnjama.
Pojavile su se nove rediteljske zvezde poput Quentina Tarantina, Davida Finchera i Paula Thomasa Andersona, dok su veterani poput Martina Scorsesea i Stevena Spielberga nastavili da oblikuju filmski pejzaž. Tematski, filmovi devedesetih su istraživali identitet, nasilje, potrošačko društvo, adolescenciju i kontrakulturu, često kroz postmoderne i ironične prizme. Ova dekada ostavila je trajan trag na savremeni film, definišući estetiku i senzibilitet koji i danas odjekuju u kinematografiji. Mi vas podsećamo na 10 filmova upravo iz ove epohe koje vredi pogledati ponovo.
Reservoir Dogs (1992)
Debitantski dugometražni film Quentina Tarantina postao je kultan zbog svog inovativnog pristupa pripovedanju, nasilja i dijaloga. Film o propaloj pljački, koji uspeva da samu scenu pljačke ne prikaže nijednom. Glavne uloge tumače Harvey Keitel, Tim Roth, Michael Madsen i Steve Buscemi. Film nije osvojio velike nagrade, ali je postao kultni klasik nezavisnog filma i otvorio vrata Tarantinovoj karijeri. Danas se smatra jednim od najuticajnijih filmova devedesetih, često citiran zbog oštrog dijaloga i nelinearne strukture.
The Big Lebowski (1998)
Režiran od strane braće Coen, ovaj film nije imao veliki uspeh na bioskopskim blagajnama, ali je vremenom postao jedan od najvoljenijih kultnih filmova svih vremena. Jeff Bridges igra The Dude-a, lenjivca koji se slučajno nađe u središtu bizarnog kriminalnog zapleta. Uz njega glume John Goodman i Julianne Moore. Film je poznat po jedinstvenom humoru, stilu i nezaboravnim replikama. Iako nije osvojio značajne nagrade, popularnost mu je porasla zahvaljujući video izdanjima, a fanovi svake godine održavaju Lebowski Fest. The Big Lebowski je postao simbol kontrakulture i chill filozofije.
Dazed and Confused (1993)
Richard Linklater je režirao ovu nostalgičnu posvetu poslednjem danu škole 1976. godine. Film prikazuje različite tinejdžerske arhetipove i atmosferu tadašnjeg Teksasa. Iako nije bio veliki bioskopski hit, vremenom je stekao status kultnog filma, delom zahvaljujući glumačkoj postavi koja uključuje mlađe verzije Matthewa McConaugheyja, Bena Afflecka i Milla Jovovich. McConaugheyjeva fraza Alright, alright, alright postala je legendarna. Dazed and Confused se ističe svojom autentičnošću, sjajnim soundtrackom i nenametljivim humorom, te je ostao nezaobilazan film o odrastanju.
Trainspotting (1996)
Režirao ga je Danny Boyle, a film se zasniva na romanu Irvinea Welsha. Trainspotting prati grupu mladih narkomana u Edinburgu, kroz sirovu i ponekad stilizovanu naraciju. Ewan McGregor u ulozi Rentona postaje lice filma, uz Jonnyja Lee Millera, Roberta Carlylea i Ewana Bremnera. Film je poznat po upečatljivim vizualima, mračnom humoru i kultnom soundtracku koji uključuje Iggy Popa i Underworld. Nominovan je za Oskara za najbolji adaptirani scenario, a osvojio je BAFTA nagradu. Njegov uticaj je ogroman, kako u britanskom filmu tako i u pop kulturi.
Fight Club (1999)
Režirao ga je David Fincher, prema romanu Chucka Palahniuka. Film je u početku polarizovao publiku i kritiku zbog nasilja i nihilizma, ali je kasnije postao kultni fenomen. Glavne uloge tumače Edward Norton, Brad Pitt i Helena Bonham Carter. Priča se bavi identitetom, potrošačkim društvom i muškošću kroz likove koji osnivaju ilegalni klub borbe. Iako nije osvojio velike nagrade, film je vremenom dobio priznanje za svoju režiju, montažu i filozofske teme. Danas se Fight Club često navodi kao jedan od najvažnijih filmova kraja 20. veka.
Office Space (1999)
Mike Judge, poznat po animiranoj seriji Beavis and Butt-Head, režirao je ovu satiričnu komediju o dosadnom kancelarijskom životu. Film je u bioskopima prošao slabo, ali je kasnije postao ogroman hit na DVD-u i kablovskoj. Glavni glumci su Ron Livingston, Jennifer Aniston i Gary Cole. Film je poznat printer scena, liku Lumbergha i besmislenim TPS izveštajima. Office Space je postao simbol frustracija korporativnog radnog mesta i često se citira među radnicima širom sveta. Njegov kultni status i dalje raste, posebno među generacijama koje rade u korporacijama.
Cruel Intentions (1999)
Režirao ga je Roger Kumble, a film je modernizovana verzija romana Opasne veze smeštena među bogatu tinejdžersku elitu Njujorka. Glavne uloge imaju Sarah Michelle Gellar, Ryan Phillippe, Reese Witherspoon i Selma Blair. Film kombinuje erotiku, manipulaciju i dramu, a zahvaljujući stilu i provokativnim temama postao je kultni hit među mladima krajem devedesetih. Nije osvojio prestižne nagrade, ali je uticao na teen filmove naredne decenije. Soundtrack, kostimi i ikonične scene čine ga nezaobilaznim filmom generacije koja je odrasla krajem 90-ih.
Clueless (1995)
Režiju i scenario potpisuje Amy Heckerling, a film je labava adaptacija romana Emma Jane Austen, smeštena u svet bogatih tinejdžerki Beverly Hillsa. Alicia Silverstone tumači Cher, šarmantnu, ali naivnu srednjoškolku. Uz nju glume Paul Rudd, Brittany Murphy i Stacey Dash. Clueless je postao modni fenomen, sa bezbroj citata i rečenica koje su ušle u svakodnevni govor. Film je bio kritički i komercijalni uspeh, a i dalje se proučava kao feministička i kulturna ikona. Ušao je u istoriju kao jedan od najuticajnijih teen filmova devedesetih.
Fear and Loathing in Las Vegas (1998)
Režirao ga je Terry Gilliam, a film je adaptacija istoimenog romana Huntera S. Thompsona. Johnny Depp igra novinara Raoula Dukea, dok Benicio del Toro glumi njegovog advokata Dr. Gonza. Film je psihodelično i haotično putovanje kroz Las Vegas, kao metafora za raspad američkog sna i kontrakulture. U početku je loše primljen, ali je s vremenom postao kultni film zbog vizuelnog stila, antijunaka i verne Thompsonove naracije. Iako nije osvojio velike nagrade, film ima snažan uticaj na fanove alternativnog filma i psihodelične estetike.
Foto: Kevin Winter, Jeff J Mitchell, Hulton Archive/Getty Images
