Manji gradovi izumiru zbog odlaska žena

Na nivou Srbije približno je jednak broj žena i muškaraca starosti između 20 i 40 godina, ali u manjim sredinama dominiraju muškarci.

Srbiji pored demografskog izumiranja sela počinje da preti demografsko izumiranje gradova veličine 30.000 do 70.000 stanovnika, u kojima živi polovina urbane populacije države, kaže za „Politiku“ dr Vladimir Nikitović iz Centra za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka. Objašnjava da odlaze žene u reproduktivnim godinama. Time je sposobnost za prirodnim obnavljanjem u ovim gradskim sredinama dugoročno vitalno ugrožena. U tom smislu, odličan pokazatelj je odnos između broja muškaraca i broja žena u starosti između 20 i 40 godina. Na nivou države njihov broj je približno jednak, ali što je urbani centar veći i ekonomsko razvijeniji, izrazitiji je višak žena u ovoj starosnoj populaciji, dok je obrnuta situacija u manjim, nerazvijenim i seoskim sredinama, u kojima dominiraju muškarci.

U Srbiji je prošle godine rođeno 30.000 beba manje nego što je potrebno za prostu reproduktivnu zamenu stanovništva, podaci su Republičkog zavoda za statistiku.

Nikitović, međutim, ističe da se naša zemlja uklapa u demografske tendencije regiona, koji se, zahvaljujući neprekidnom padu nivoa fertiliteta, potpuno približio državama bivšeg Istočnog bloka – evropskim liderima u nedovoljnom obnavljanju populacije prirodnim putem. Zanimljivo je da Slovenija, nakon dugog niza godina sa negativnim prirodnim priraštajem, počinje da beleži veći broj rođenih od umrlih, što je jedini slučaj pozitivnog demografskog preokreta u državama bivše Jugoslavije. U istom periodu, koji se poklapa sa ulaskom Slovenije u Evropsku uniju, ova mala alpska država doživljava i nagli rast pozitivnog migracionog bilansa, čime se približila demografskom modelu zemalja zapadne i severne Evrope.

Takav demografski model jeste budućnost kakva je potrebna Srbiji u narednim decenijama. Porast priraštaja je neophodan, ali ne i dovoljan uslov za dugoročan demografski opstanak države.

„U uslovima nepovoljne starosne strukture stanovništva Srbije, izazvane višedecenijskim nedovoljnim rađanjem, koju odlikuje visok procenat starih (u stalnom porastu) naspram niskog procenta mladih (u neprekidnom padu), drugi neophodan demografski impuls je pozitivan migracioni bilans sa svetom. Kroz pet do deset godina u penziju će otići populaciono brojne generacije rođene za vreme takozvane eksplozije rađanja posle Drugog svetskog rata, što će dovesti do ogromne potrebe za radnom snagom neophodnom da izdržava naraslu populaciju starih“, objašnjava Nikitović.

Po njegovim rečima, posebno pitanje je regionalna neravnomernost u razmeštaju stanovništva Srbije. Opusteli pogranični regioni, naročito u istočnom i jugoistočnom delu zemlje, praktično sav fertilitet ostvaruju u nekoliko relativno vitalnih regionalnih centara. Međutim, neprekidne emigracije reproduktivno i radno najaktivnije populacije iz takvih gradova ka tri najveće zone koncentracije stanovništva, Beogradu, Novom Sadu i Nišu – dodatno smanjuju njihove već redukovane kapacitete plodnosti.

Istraživači Geografskog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti, koji proučavaju uzroke nestajanja sela u Srbiji, utvrdili su da je za manje od dve decenije ugašeno 20 seoskih naselja. Od ukupnog broja ugašenih naselja jedno je seosko naselje planski ugašeno zbog širenja površinskog kopa (Sakulje, opština Lazarevac).

„U Srbiji trenutno postoji 15 seoskih naselja koja imaju manje od pet stanovnika“, kaže mr Marko V. Milošević iz Geografskog instituta SANU.

U oblasti Stare planine ugašena su tri seoska naselja koja se nalaze na teritoriji opštine Knjaževac kao i četiri naselja sa manje od pet stanovnika.

Oblast Vlasine i Krajišta, kao oblast sa dominantnim divergentnim demografskim kretanjima, ostala je bez četiri seoska naselja i to u zoni planina Ostrozub i Rujan. Na teritoriji opštine Bujanovac u naselju Uzovo živi baka Ruža, koja ima 83 godine i poslednji je stanovnik ovog rujanskog sela.

Izvor: Politika