Nekako s proleća (Dom zdravlja „Dr Ristić) (3. deo)

Prethodne tekstove možete pročitati ovde.

Koje se bolesti javljaju kao posledica alergija?

To su: alergijska kijavica (rinitis), koprivnjača (urtikarija) i angioedem, bronhijalna astma.

Urtikarija (koprivnjača) i angioedem se mogu javiti odvojeno ili zajedno kao kožne manifestacije. Sličan proces se odigrava i na sluzokožama gornjih disajnih puteva i organa za varenje. Koprivnjača zahvata samo površinski deo kože u vidu crvenih ograničenih ispupčenja sa bledim centrom, koja se mogu slivati međusobno. Angioedem je jasno ograničen otok koji zahvata dublje slojeve kože. Oboljevaju osobe svih uzrasta, najčešće u drugoj i trećoj deceniji života. Koprivnjača, koja se javlja u određeno godišnje doba u bolesnika sa sezonskom respiratornom alergijom, uzrokovana je inhalacijom ili fizičkim kontaktom sa polenima i sporama gljiva. Često je izazvana i konzumiranjem svežeg voća, ribe, mlečnih proizvoda, čokolade, kikirikija kao i raznih lekova. Dodatni faktori su fizički nadražaji: hladnoća, toplota, sunčevi zraci, fizički napor, mehaničke iritacije. Koprivnjača je praćena svrabom, javlja se na bilo kom delu tela, u naletima, u trajanju od 24 – 72 sata, pri čemu stare promene blede, a javljaju se nove. Koprivnjača je najčešća na udovima i licu, a angioedem oko očiju i na usnama. Angioedem gornjih disajnih puteva može ugroziti život zbog zahvatanja grkljana, dok se promene u organima za varenje mogu manifestovati i bolovima u trbuhu sa mukom i povraćanjem, tako da često budu uzrok nepotrebne hirurške intervencije. Tipičan predstavnik ovih bolesti je urtikarija na hladnoću. Dijagnoza se postavlja na osnovu brzog početka i kratkotrajne prirode promena, a potvrđuje se kožnim testovima i nalazima IgE u krvi, specifičnih za određerni antigen. Lečenje obuhvata otkrivanje uzročog faktora i njegovu eliminaciju. U upotrebi su i lekovi iz grupe antihistaminika. Kortikosteroidi se retko sistemski primenjuju.

Alergijsku kijavicu karakterišu: curenje iz nosa, svrab, crvenilo i suzenje očiju, kijanje. Ovi simptomi se javljaju pre 40. godine života i slabe sa starenjem. Alergijska kijavica se javlja kao odgovor na alergene u proleće, ali i čitave godine, kao što su oni u izumrlim površnim ćelijama životinjske peruti ili prašini sa radnog mesta ili kuće. Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike, nalaza eozinofila u nosnom sekretu, kožnih testova i specificnih IgE u krvi. Terapija obuhvata primenu antihistaminika (potreban oprez zbog sedativnog efekta i smanjenja koncentracije), kao i glikokortikoida intranazalno. Najbolje efekte ima imunoterapija, odnosno specifična hiposenzibilizacija, ali se ona sprovodi 3 – 5 godina.

Astma je hronično zapaljenje sluzokože disajnih puteva, koje se klinički manifestuje napadima otežanog disanja sa sviranjem i pištanjem u grudima, koji prolaze spontano ili pod dejstvom terapije. Postoji sezonska pojava tegoba sa karakterističnim napadima u ranim jutarnjim časovima, pri fizičkom naporu, izlaganju hladnom vazduhu ili promeni vremenskih prilika (kiša, magla). I različite stresne situacije mogu biti uzrok astmatičnog napada. Dijagnoza se postavlja na osnovu: kliničke slike, rendgenskog pregleda pluća, nalaza povišenih vrednosti IgE u krvi i eozinofila, pozitivnih intrakutranih testova na inhalacione alergene, kompletnih testova plućne funkcije sa bronhoprovokacijskim testovima. Lečenje obuhvata mere prevencije i upotrebu bronhodilatatora i kortikosteroida u inhalacijama, sredstava za lakšu eliminaciju sekreta, mere fizikalne medicine (vežbe disanja i položajne drenaže), kao i klimatsko-banjsko lečenje. U stanjima teških astmatičnih napada primenjuje se davanje terapije intravenozno sve do lečenja u jedinicama intenzivne nege.

U sutrašnjem nastavku teksta pročitajte o tome kako se možete zaštiti od alergija.

Autor: dr Dragoljub Popović
specijalista pulmologije, Dom zdravlja “Dr Ristić”